هُوارد گاردنِر (Howard Earl Gardner)- نظریه هوش چندگانه:

نظریه هوش‌های چندگانه هوارد گاردنر، حاکی از این است که هوش، به‌عنوان یک مفهوم و موجودیتِ واحد، نمی‌تواند سنجیده شود و باید به‌عنوان یک سری از ظرفیت‌های مستقل، مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس این نظریه، گاردنر، هوش‌های چندگانه‌ی ذیل را معرفی و طبقه‌بندی نموده است:

1. هوش زبانی - کلامی: قابلیت استفاده بهتر از زبان و کلمات، فهم دقیق مفاهیم زبانی، توانایی ارتباطات کلامی و توانایی استفاده از زبان برای انتقال ایده‌ها و ارتباط با دیگران.
2. هوش منطقی - ریاضی: توانایی تفکر منطقی، استدلال و دسته‌بندی، حل مسائل ریاضی و قابلیت استفاده از الگوریتم‌ها و ساختارهای ریاضی.
3. هوش فضایی - دیداری: توانایی تصور و تشخیص الگوها، روابط فضایی، و توانایی مدل‌سازی و تصویرسازی ذهنی.
4. هوش موسیقایی: توانایی فهم و تشخیص نت‌ها، ریتم‌ها و ترکیب‌های صوتی، و توانایی ایجاد و اجرای موسیقی.
5. هوش جسمی - حرکتی: کنترل دقیق بدن، توانایی هماهنگی حرکات، تشخیص سریع و دقیق اطلاعات جسمانی و استفاده از ضربان و تنوع حرکات.
6. هوش انفعالی - عاطفی - درون‌فردی: توانایی درک و مدیریت عواطف خود و دیگران، تشخیص احساسات و هوشیاری آموزشی.
7. هوش اجتماعی - میان‌فردی: توانایی برقراری ارتباطات مؤثر و ایجاد روابط مهارت‌محور، توانایی درک شخصیت‌ها و دیگران و همچنین توانایی حل‌وفصل مشکلات اجتماعی.
8. هوش طبیعت‌گرا: درک از موجودات و طبیعتِ زنده و مهارت تعامل کم‌خطر با آنها.
9. هوش هستی‌گرا: قابلیت پرداختن به پرسش‌هایی چون؛ چرا زندگی می‌کنیم، چرا می‌میریم و هدف از آفرینش...

نظریه هوش چندگانه هوارد گاردنر به‌منظور شناخت و ارزیابی متنوع‌ترِ دستاوردها و قابلیت‌های هوشی افراد، مورداستفاده بوده و تأکید دارد که هوش، یک‌بعدی نیست و می‌تواند در ابعاد مختلف زندگی و حوزه‌های متفاوت آن، تجربه شود.

در کل، پژوهشگران دریافتند که هوش، فراتر از یک معیار منحصربه‌فرد مانند IQ است. آنها به اهمیت استعدادهای فکری مختلف، انگیزه، سازگاری و زیرکیِ عملی در تعریف هوش، اذعان داشتند. دیدگاه‌های آنها، ماهیت چندبعدی هوش و ارتباط آن در دنیای خوداشتغالی و کارآفرینی را برجسته می‌کند. 

آلفرد بینِت ( Alfred Binet)- نظریه‌ی هوش منفرد:

نظریه هوش منفرد آلفرد بینِت یکی از مدل‌هایی است که برای توضیح و سنجیدن هوش ابداع شده است. بر پایه این نظریه، هوشِ فرد، از طریق توانایی‌های ایجاد، تطبیق و تغییر در محیط به دست می‌آید.

بیشترین تمرکز در نظریه هوش منفرد، بر روی چهار بخش کلیدی ذیل قرار دارد:

1.  تشخیص و تمایز دیگران: این قسمت از هوشِ منفرد، به درکِ شناخت و تحلیلِ دیگران اختصاص دارد. همین‌طور شامل تفسیرِ صحیح از رفتار و عواطفِ دیگران است.
2. حل مسئله و کسبِ تجربه: این قسمت به توانایی‌های حل مسئله، تصمیم‌گیری، تنظیم، یادگیری و استفاده از تجربه‌های قبلی متمرکز است.
3.  آفرینش نوآورانه: این قسمت به توانایی آفرینش و نوآوری توجه کرده و شامل طرحِ راه‌حل‌های بدیع و خلاقانه، برای مواجهه با چالش‌های جدید است.
4.  استفاده از منابع درونی: این قسمت به ارزیابی و بهره‌برداری از منابع درونی فرد مثل خودشناسی، اعتمادبه‌نفس و استقلال تمرکز دارد.

بینِت معتقد است که هر فرد، می‌تواند از این توانایی‌های هوش منفرد، بهره‌برده و مهارت‌های هوش خود را تقویت کند. این نظریه به‌عنوان یک مدل تشریحی در باب هوش، شناخته شده است و در زمینه‌های مختلفی مانند روان‌شناسی، آموزش و تربیت و رهبری مورداستفاده قرار گرفته است.