عوامل متعددی وجود دارند که بر هوش انسان تأثیر میگذارند. این عوامل را میتوان به دو دسته کلی وراثت و محیط تقسیم کرد:
وراثت:
- تحقیقات نشان دادهاند که وراثت نقش مهمی در تعیین کیفیت و ظرفیت هوش دارد.
- مطالعات بر روی دوقلوها و خانوادهها نشان دادهاند که افرادی که نزدیکی ژنتیکی بیشتری دارند، هوش مشابهتری نیز دارند.
- برخی از محققان میزان تأثیر وراثت بر هوش را تا 80 درصد برآورد کردهاند، در حالی که برخی دیگر این میزان را حدود 50 تا 60 درصد میدانند.
محیط:
- محیط نیز در شکلگیری و توسعه هوش نقش دارد.
- عوامل محیطی مانند تغذیه، تحریکات زیستمحیطی، و تجربیات یادگیری میتوانند بر هوش تأثیر بگذارند.
- محیط فرهنگی، ارزشهای اجتماعی، و فرصتهای آموزشی از جمله عواملی هستند که میتوانند بر هوش اثر بگذارند.
علاوه بر این، عوامل دیگری نیز وجود دارند که میتوانند بر هوش تأثیر بگذارند:
1. متغیرهای اجتماعی: محیط فرهنگی و اجتماعی که فرد در آن بزرگ میشود.
2. متغیرهای زیستشناختی: شرایط سلامتی و تغذیه در دوران رشد.
3. محیط خانواده: کیفیت مراقبتها و تحریکات ذهنی، که کودک از فضای خانوادگی دریافت میکند.
4. انگیزههای محیطی: تشویق و پشتیبانی محیطی و اجتماعی، برای یادگیری و کشف.
5. روابط عاطفی: امنیت عاطفی و پشتیبانی احساسی.
این عوامل میتوانند بهصورت مستقل یا در ترکیب با یکدیگر، بر هوش فرد تأثیر گذاشته و موجب تفاوتهای فردی در کیفیت و ظرفیت هوشیِ افرادِ جامعه شوند. همچنین، تعامل بین وراثت و محیط، میتواند پیچیدگیهای بیشتری را در فهم تأثیرات بر هوش ایجاد کند. به همین دلیل، تعیین دقیق میزان تأثیر هر یک از این عوامل میتواند چالشبرانگیز باشد.